قلعه سرخ(red fort) بزرگترین مرکز جلب گردشگران در شهر دهلی پایتخت هندوستان است. لال در زبان هندی به معنی قرمز است. دستور احداث این قلعه را شاه جهان پنجمین امپراتور مغول یا امپراتورگورکانی، وقتی که پایتخت خود را از اگرا به دهلی تغییر داد، صادر کرد. ساخت آن نه سال به طول انجامید و در سال ۱۶۴۸ تکمیل شد. این قلعه در کنار رود یامونا قرار دارد و به شکل یک هشت ضلعی نامنظم و که به وسیله دیواری از سنگهای قرمز رنگ محصور گشته که طول آن ۵/۲ کیلومتر و ارتفاع آن از ۱۶ تا ۳۳ متر متغیر است.
- دروازه لاهور (Lahore Gate)که دروازه اصلی قلعه بهشمار میآید و نامش را از شهرلاهورواقع درپاکستانگرفتهاست.
- دروازه دهلی (Delhi Gate)دروازهای که به سوی دهلی کهنه بودهاست.
- دروازه فیل (Elephant Gate)دروازهای که مقابلش دو مجسمه باشکوه سیاه رنگ از فیل قرار داشته که بعدها در ۱۸۵۶ توسطاورنگزیبتخریب میشوند و هماکنون پس از بازسازی در موزهممتاز محلقرار دارند.
- چاتاچوک (Chatta Chowk)یا بازار سرپوشیده، که بازاری بودهاست بین دروازه اصلی و قلعه که اکنون محل تجمع دستفروشان برای فروش سوغاتی به گردشگران است.
- نقارهخانه (Naqqar Khana)یانوبت خانه (Naubat Khana) که بر فراز دروازه لاهور و مقابل چاتاچوک قرار گرفته و از آنجا ۵ بار در روز یا هنگام ورود شاه یا شاهزادگان و خانواده سلطنتی نقاره میزدهاند. این بنا بیش از ۳۰ متر طول و ۲۰ متر عرض دارد و کلیه بازدیدکنندگان بهجز خانواده سلطنتی، در اینجا پیش از ورود به محوطه اصلی باید از اسب پیاده میشدند.
- باغ حیات بخش (Hayat Baksh Bagh)باغی بودهاست وسیع و به وسیله دو نهر زیبا و فوارههای فراوان تقسیم میشده. متأسفانه اکنون این نهرها خشک است و در آن محل فقط پوشش گیاهی باقیماندهاست.
- خاص محل (Khas Mahal)که محل خصوصی اقامت شاه بوده مشتمل بر اتاقهای خواب، مکانهای عبادت، ایوان و بارویموسامان بُرج.
- بُرج مثمن (Mussaman Burj)بارویی است درخاص محلو رو به بیرون قلعه که شاه هر روز صبح زود بر فراز در انظار عموم ظاهر میشدهاست.
- نهر بهشت (Nahr-i-Behisht)محل اقامت شخصی شاه بوده که شاه بر ایوان آن مینشسته و بر رود یامونا نظاره میکردهاست. در این قصر نهرهایی که از رود یامونا منشعب میشدند جاری بودهاست.
علیاصغر حکمت در کتاب نقش پارسی بر احجار هند قلعه سرخ را بطور کامل توصیف کرده و سنگ نوشتههای فارسی آن را نگارش نمودهاست در این کتاب آمدهاست که در اتاقی که در طرف شرقی عمارت واقع شده و دریچههای آب به طرف رود «جمنا» باز میشود و محلّ خواب «شاه جهان» بوده این رباعی به خطّ نستعلیق بسیار ظریف مسطور است:
ای بند بپای قفل بر دل هشدار
عزم سفر مغرب و رو در مشرق
وی دوخته چشم پای بر گل هشدار
ای راهرو پشت به منزل هشدار
- دیوان عام (Diwan-i-Am) که حیاط بیرونی مستقل و بزرگی است که با سنگهای مرمر سفید فرش شده و شاه با ایدهای شبیه به بارعام سلیمان، بر روی ایوانی در روی دیوار شرقی میایستاده و با عموم دیدار میکردهاست.
- کرسی (Qursi) یا تخت شاهی که مقابل دیوار داخلی دیوان عام قرار دارد و سکوی بزرگ و شکوهمندی است به ابعد بیش از ۲ ئر ۱ و ارتفاع ۳ متر از کف ایوان عام. این تخت از سنگ مرمر با حجاریهای ظریف و جوتهر نشان ساخته شده که در ۱۸۵۷ جواهراتش را خارج کردهاند. شاه از فراز آن به صحبت و درخواست وزرا یا مردم گوش میدادهاست.
- لال پرده (Lal Pardah) یا پرده قرمز که درگاهی است در سمت چپ دیوان عام که پرده سرخ رنگی از آنجا آویزان بودهاست و فقط شاه و نزدیکانش حق عبور از این پرده را داشتهاند. این حق امتیاز بزرگی محسوب میشده.
- دیوان خاص (Diwan-i-Khas) که محل ملاقاتهای خصوصی شاه بوده و جلسات حکومتی در آنجا برگزار میشده و تماماً از سنگ مرمر سفید ساخته شدهاست. بر روی ستونهای مرمری این بخش، نقوش گیاهی زیبایی با طلا کار شده و سقف چوبی کنونی، پوششی از نقرهٔ زرکوب داشتهاست.
در محل دیوان خاص که بخش دیدارهای رسمی شاه بودهاست تخت طاووس قرار داشتهاست. تخت طاووس توسط نادرشاه به ایران آورده شد. در دو انتهای بار خاص یا دیوان خاص اشعار فارسی از خسرو دهلوی وجود دارد.